Mijnenergie.be analyseert de tarieven en marktveranderingen in 2023

Het jaar 2022 zal helaas de geschiedenis ingaan als het jaar waarin de stroom- en gasprijzen ongeziene hoogtes kenden. Midden in die crisis werden er toch politieke maatregelen aangenomen voor de korte en langere termijn. In 2023 maken we gelukkig een rustigere start op vlak van energie dan in 2022. Mijnenergie.be zet de veranderingen voor 2023 op een rijtje en blikt terug op de historisch hoge inflatie van de afgelopen maanden.

In 2022 krijgt energie alle aandacht

De laatste maanden van 2021 kenmerkten zich al door de stijging van de stroom- en gasprijzen. In 2022 schoten die nog veel sterker de hoogte in. Naast het economisch herstel na de pandemie en problemen met de bevoorrading, zijn vooral de oorlog in Oekraïne en de gevolgen daarvan de belangrijkste redenen voor de sterke stijging van de energieprijzen. Dit had natuurlijk catastrofale gevolgen voor de Belgische huishoudens.

Het thema energie kreeg in 2022 daarom alle aandacht. De ongeziene energiecrisis deed de Belgische overheden allerlei maatregelen nemen. Die waren zowel bedoeld om de bevolking direct te helpen (denk aan de verlaging van het btw-tarief naar 6%, de uitbreiding van het sociaal tarief of de verwarmingspremie) maar ook om de energievoorziening van ons land te verzekeren op de korte en langere termijn (zoals het verlagen van het verbruik van openbare gebouwen in de energietransitie of investering in de energietransitie en nieuwe kerntechnologie).

2022 was ook het jaar waarin alle leveranciers hun vaste contracten uit het aanbod haalden, die op een labiele energiemarkt te veel risico inhielden. Daarnaast begon België in 2022 aan de kernuitstap met de definitieve uitschakeling van Doel 3 eind september. Tihange 2 zou begin 2023 stilgelegd moeten worden.

Voor we toekomstige veranderingen in detail bekijken, nemen we de evolutie van de energiefactuur van de Belgen in het afgelopen jaar onder de loep.

Tussen januari en december 2022 steeg de gasfactuur met meer dan €750 

Volgens de maandelijkse boordtabellen van de CREG, de federale regulator voor energie, steeg de gemiddelde jaarlijkse factuur van de Belgische huishoudens met zo’n € 770, een stijging van ongeveer 17%. Die cijfers zeggen natuurlijk niet alles. Het loont de moeite om de stroom- en gasfactuur onder de loep te nemen.

Voor elektriciteit bedroeg de jaarfactuur van een gemiddeld huishouden € 1748,5 in januari 2022. Vanwege spanningen aan de Oekraïense grens na de Russische  en de Russische invasie die erop volgde, schoten de energieprijzen op de markt de hoogte in. Om die zware factuur wat te verlichten besluiten de overheden de btw op elektriciteit naar 6% te verlagen vanaf maart 2022. Resultaat? De jaarlijkse stroomfactuur zakt naar € 1378,74. Ondanks die ondersteunende maatregel blijven de energieprijzen op de markt maar stijgen. De stroomfactuur bereikt een recordbedrag van € 2424,52 in oktober 2022, een stijging van meer dan 75% op 8 maanden tijd. In de twee maanden die daarop volgen zakt dat cijfer weer naar jaarlijks € 2057,38. 

De gasfactuur van de Belgen volgt een gelijkaardige trend. In januari 2022 bedraagt ze gemiddeld € 3781,81. Voor gas besluit de overheid niet in maart maar in april om de btw op energie te verlagen naar 6%. Tegelijkertijd kiest de federale regulator ervoor om zijn standaardprofiel te herevalueren om het verbruik van een gemiddeld Belgisch huishouden beter te weerspiegelen. De cijfers van de CREG zijn vanaf dan niet meer gebaseerd op een verbruik van 23.600 kWh maar 17.000 kWh per jaar. De jaarlijkse gasfactuur bedraagt daardoor (en vanwege schommelingen op de markt) € 2769,23 in april 2022. Net als bij elektriciteit blijft de gasfactuur langzaam stijgen tot ze in oktober 2022 een piek bereikt van € 3564,43 per jaar, wat overeenkomt met een stijging van bijna 29 % op 7 maanden tijd. Op het eind van het jaar is dat € 3185,02.

In het tweede semester van vorig jaar stelden we vast dat de inflatie van de energieproducten in België hoger is dan het gemiddelde van onze buurlanden. Bij ons bedraagt ze 64,3%, in de buurlanden gemiddeld ‘maar’ 36,9%. Nederland heeft het nog erger te verduren met gemiddeld 69,9%. Frankrijk en Duitsland brengen het er beter vanaf met respectievelijk 36,5% en 29,9%. 

Begin 2023 ziet de situatie er al iets rooskleuriger uit. De energieprijzen scheren geen hoge toppen meer en staan lager dan vlak voor het conflict in Oekraïne. Hoog tijd om eens te kijken wat voor veranderingen 2023  voor ons in petto heeft – zowel positief als negatief.

Serieuze wijzigingen voor de eindverbruiker in 2023

Allerlei belangrijke wijzigingen zijn vanaf 2023 in werking getreden of doen dat binnenkort. Veel van die wijzigingen zijn helaas niet zo voordelig voor de huishoudens. We zetten ze eerst voor het hele land en daarna voor elk individueel gewest op een rijtje.

Wat er in 2023 verandert op vlak van energie in België

We beginnen met het federale niveau:

• Dankzij de doorvoering (voor een bedrag van 20 miljard euro) van het plan REPowerEU, aangenomen na de invasie in Oekraïne om de duurzame energietransitie te versnellen en de energie-onafhankelijkheid in de Europese Unie te garanderen, zal België haar renovatiesubsidies in 2023 verhogen. Dat vertaalt zich naar een grotere ondersteuning voor de Gewesten en hun verschillende energiepremies.
• De uitbreiding van het sociaal tarief blijft behouden tot en met 30 juni 2023. Het gaat om het sociaal tarief voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming (het BVT-statuut) zoals gepensioneerden, gehandicapten, alleenstaande gezinnen en mensen met een laag inkomen, met een bepaalde maximumgrens. Vanaf 1 juli 2023 is het BVT-statuut niet meer een voldoende voorwaarde om in aanmerking te komen voor het sociaal tarief.
• Het ‘basispakket’ energie, dat wil zeggen de maandelijkse energiepremie van € 135 voor gas en € 61 voor elektriciteit, was oorspronkelijk slechts voorzien voor november en december 2022 maar blijft behouden tot maart 2023. Die premie schiet de middenklasse te hulp maar sluit huishoudens uit die recht hebben op het sociaal tarief. Deze maatregel is trouwens van toepassing volgens een laddersysteem. Aangezien de bedragen van november en december in de vorm van één forfait in mindering zijn gebracht op de rekeningen van december, zal dit waarschijnlijk ook gelden voor de volgende bedragen. Dit tweede forfait zal niet onmiddellijk worden toegekend, want de maatregel moet nog worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en de energieleveranciers wachten nog op het nodige budget van de CREG.
  Let op: het is mogelijk dat je het eerste forfait (voor november en december) nog niet hebt ontvangen wegens vertraging bij de energieleveranciers en de FOD Economie. Als je aan de voorwaarden voldoet, kun je vanaf 23 januari 2023 een aanvraag indienen op de website van de FOD.
• Een ‘pelletpremie‘ van € 250 zal toegekend worden aan huishoudens die pellet gebruiken als belangrijkste verwarmingsbron. Dit zul je moeten staven met een leveringsbewijs van minstens 500 kg pellets tussen 1 juni 2022 en 31 maart 2023. 
• De deadline voor de aanvraag van een ‘stookoliepremie’, € 300 voor huishoudens die stoken met stookolie of propaan, wordt verlengd tot 30 april 2023. Om die premie te krijgen moet er bij jou thuis stookolie of propaan geleverd zijn tussen 15 november 2022 en 31 maart 2023.
• Luminus voert begin 2023 opnieuw vaste contracten in. Engie, Mega en Eneco volgen hem op de voet. Vanwege de instabiele energiemarkt in 2022 kozen talrijke leveranciers ervoor om hun vaste contracten van de markt te halen, omdat ze te risicovol waren. Die vaste contracten zijn terug, maar opgelet: de prijzen zouden onvoordelig kunnen blijken als de energieprijzen even laag blijven staan als aan het begin van het jaar.
• De btw op elektriciteit en gas, die in maart en april 2022 tijdelijk werd verlaagd van 21 % tot 6 % en verschillende keren werd verlengd, blijft vanaf 1 april 2023 permanent op 6%.

Wat er in 2023 in Vlaanderen verandert op vlak van energie

We beginnen in Vlaanderen, waar er een aantal serieuze aanpassingen op het energieprogramma staan. Een aantal controversiële maatregelen treden dit jaar bij ons in werking:

• Het langverwachte capaciteitstarief doet in 2023 eindelijk zijn intrede. Een stukje van de netwerkkosten op je energiefactuur wordt vanaf nu bepaald door het jaargemiddelde van je maandelijkse ‘piekvermogen’. Jouw doel als je minder wilt betalen? Je verbruik zo goed mogelijk over de dag verspreiden. De basisdrempel ligt op 2,5 kW voor alle huishoudens, zelfs de meest zuinige. Dit vermogen zal ook gefactureerd worden aan huishoudens zonder digitale meter.
• Los van het capaciteitstarief veranderen de distributietarieven. Voor de gasfactuur stijgen ze bij alle Vlaamse distributienetbeheerders. Voor elektriciteit gaan ze omhoog bij Fluvius West, Fluvius Limburg en PEB maar dalen bij Gaselwest, Iveka en Iverlek.
• De premie voor de installatie van zonnepanelen wordt gehalveerd en bedraagt vanaf nu € 750. Ze zal in 2024 zakken naar € 375 en in 2025 definitief verdwijnen.
• De maximale premie voor de installatie van een thuisbatterij zakt naar € 850 (of maximaal 40% van de totale factuur inclusief btw). Vanaf 1 april 2023 zal die premie wegvallen. De hoge energieprijzen zijn vanaf dan stimulans genoeg om een thuisbatterij te plaatsen.
• De retroactieve investeringspremie voor de netwerkkosten kan sinds 1 januari 2023 niet meer aangevraagd worden. Die kreeg je als je te veel betaald had bij de installatie van een slimme teller.
• Bij de aankoop van een woning met een slechte energiescore (E of F), is het vanaf nu verplicht die binnen de 5 jaar te renoveren zodat die minimum een D-score heeft. Dat zal je met een EPC-certificaat moeten kunnen staven. Wie de regels niet respecteert riskeert zware boetes. 
• Voor constructies zoals een verkaveling of appartementsgebouwen is de aansluiting op gas als hoofdverwarmingsbron vanaf 1 januari 2023 niet meer mogelijk. Een gasaansluiting blijft mogelijk indien hij samen geïnstalleerd wordt met een hernieuwbare energiebron of als collectieve verwarmingsbron via warmtekrachtkoppeling.

Ondanks die beperkende maatregelen werden er ook twee positieve veranderingen aangekondigd:

• De digitale meter is vanaf nu gratis, zelfs op aanvraag. In het verleden moest je wachten tot jouw buurt aan de beurt was of betalen voor de installatie. 
• Energiedelen, d.w.z. dat een huishouden zijn fotovoltaïsche stroomproductie ‘deelt’ met een ander verblijf, wordt nu makkelijker. Het is vanaf nu niet meer nodig dat een woonst onder dezelfde leverancier valt om stroom te kunnen delen.

Wat er op vlak van energie verandert in Wallonië

Woon je in het Zuiden van ons land? Dan kan je je aan veranderingen verwachten die positief uitpakken voor de eindverbruiker, vooral wat betreft renovaties. Volgende veranderingen werden aangekondigd:

• In de lente van 2023 wordt het systeem van de renovatiepremies vereenvoudigd. Het basisbedrag van die premies zal verhoogd worden met 40%. Het plafond wordt ook verhoogd zodat de terugbetaling tot 90% van de totale factuur kan bedragen. Die veranderingen werden mogelijk gemaakt dankzij een bijkomend budget van 25 miljoen euro dat aan het bestaande budget toegevoegd werd.
• De energie-audit wordt afgeschaft voor dakwerken en werken aan minder dan € 3000 excl. btw. Je kan je werken zelf uitvoeren en de kosten laten terugbetalen.
• Het budget dat gewijd werd aan de lening met nul%  rente (Ecopack/Rénopack) werd fors verhoogd. Eind 2022 werd er al extra budget vrijgemaakt om tegemoet te komen aan het fikse succes. Het doel is om de productie tegen 2023 te verdubbelen.
• Waalse huishoudens die voor 31 december 2023 zonnepanelen in gebruik nemen kunnen nog genieten van de compensatiemaatregel, nl. de terugdraaiende teller, tot 31 december 2030.
• Betaal jij je stroom- of gasfactuur niet, dan is er vanaf nu toelating van een vrederechter vereist indien de leverancier eenzijdig het contract van een klant opzegt of de energie wilt afsluiten.

Maar helaas is er ook minder nieuws voor de verbruikers. Vanwege de uitzonderlijke situatie in 2022 verhogen vier Waalse DNB’s hun distributietarieven met 15% à 20%: Resa, AIEG, AIESH en REW. Distributienetbeheerder Ores heeft momenteel nog geen verhoging gepland. Aangezien de distributienettarieven maar een klein deeltje van je uiteindelijke energiefactuur uitmaken, kunnen de Waalse huishoudens zich aan een stijging van zo’n 2 à 3% verwachten.

Wat er op vlak van energie verandert voor Brussel in 2023 

We eindigen in de hoofdstad. In onze bruisende hoofdstad staan er minder veranderingen gepland:

• Het premiesysteem Renolution gaat omhoog, en dat vooral voor huishoudens met een laag inkomen. De renovatiepremie van daken verhoogt, net als die voor warmtepompen. De premie voor de installatie van een gascondensatieketel verdwijnt en wordt vervangen door een premie voor het aansluiten op een warmtenet. Daarnaast zullen er andere financiële hulpmiddelen in werking treden, zoals een lening met 0% rente.
• Vanaf 1 januari 2023 zal het aantal groenestroomcertificaten voor zonne-energie verminderd worden. Voor installaties met een vermogen van 5 kWc of minder zal de grens aangepast worden van 2,7 groenestroomcertificaten/MWh naar 1,9 groenestroomcertificaten/MWh.
• Aangezien het EPC-certificaat verplicht wordt zal er € 150 toegekend worden aan huishoudens met een laag inkomen om die te kunnen laten opmaken.

Hoe vind je de beste energiecontracten op Mijnenergie.be?

Mijnenergie.be biedt consumenten de mogelijkheid om hun energiecontract te vergelijken met alle geactualiseerde tariefkaarten die op de Belgische markt worden aangeboden. Onze diensten zijn gebruiksvriendelijk en intuïtief, en bieden duidelijke, eerlijke, relevante en up-to-date informatie.

Op onze website kan je snel en gratis een nieuw energiecontract afsluiten, zonder dat je je zorgen hoeft te maken over de administratieve rompslomp. Onze adviseurs voeren de wijziging in jouw plaats door. Neem contact met ons op via info@Mijnenergie.be.