Hoe wordt de prijs van elektriciteit (en gas) per kWh in België bepaald?

De prijs per kilowattuur (kWh) is een van de belangrijkste componenten van een elektriciteitsfactuur. Maar zijn er nog andere factoren die meespelen? En wat met de gasprijs? Mijnenergie.be legt het haarfijn uit.

Wie elektriciteitsverbruik zegt, zegt energiebudget. Om dat budget te bepalen, hou je niet enkel rekening met goede energiegewoonten, maar ook met het tarief voor elektriciteit. Hoe lager het tarief, hoe minder je betaalt voor eenzelfde aantal kilowattuur (kWh). Logisch, zou je denken. Maar nog andere elementen spelen een rol. Ontdek alles wat je moet weten over de verschillende componenten die de prijs van elektriciteit in 2024 bepalen.

Waaruit bestaat een elektriciteitsfactuur?

Een elektriciteitsfactuur bestaat uit drie onderdelen:

1. de prijs voor de energie zelf
2. de transport- en distributiekosten
3. de belastingen en toeslagen

Deze drie elementen bepalen het bedrag dat de consument betaalt.

1. De energieprijs = de prijs voor elektriciteit zelf

De leverancier zelf bepaalt de prijs van de energie, behalve voor het sociaal tarief, Dat laatste wordt door de federale regulator vastgelegd. De prijs voor elektriciteit per kWh hangt voornamelijk af van de prijzen in de groothandelsmarkt, en kan verschillen van leverancier tot leverancier.

De energieprijs omvat:

• de prijs voor elektriciteit per kilowattuur
• de vaste vergoeding, het zogenaamde jaarlijkse abonnement
• de leverancierskosten die verband houden met de verplichting om garanties van oorsprong te kopen en, in Vlaanderen, warmtekrachtcertificaten.

Meestal vind je dat laatste onderdeel op de factuur terug onder ‘Bijdrage voor hernieuwbare energie’, ‘Groenestroomkosten’, of soms ook ‘Warmtekrachtkosten’.

Als je in Vlaanderen of Wallonië woont en zonnepanelen en een terugdraaiende teller hebt, moet je ook het prosumententarief in je elektriciteitskosten verrekenen. Dit tarief wordt aangerekend voor het gebruik van het distributienet. Daardoor kan de bijdrage aan de netkosten geüniformiseerd worden, ongeacht het consumentenprofiel.

2. Transport- en distributiekosten

Via dit onderdeel van de factuur worden twee spelers in de energiemarkt vergoed:

• de transportnetbeheerder (TNB), voor elektriciteit is dit in België Elia
• de distributienetbeheerder (DNB) die actief is in je de gemeente

In tegenstelling tot de eigenlijke energiekosten, liggen de transport- en distributiekosten vast en moeten ze goedgekeurd worden door de CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas). Ze kunnen regionaal verschillen, vooral afhankelijk van de bevolkingsdichtheid. Het is uiteraard goedkoper om elektriciteit te leveren in een stad dan op het platteland.

3. Belastingen en toeslagen

Het laatste onderdeel van de factuur omvat de belastingen en toeslagen, vastgelegd door de federale overheid en de gewesten. De leverancier stuurt de factuur op en verrekent daarin de verschuldigde belasting. Daarna stort hij ze volledig door naar de overheden in kwestie.

Conclusie? Als consument heb je enkel invloed op de prijs van de elektriciteit, d.w.z. het deel waarvoor de leverancier de prijs bepaalt. Je kan immers zelf je energieleverancier kiezen.

Prijs per kWh volgens het type elektriciteitsmeter

Bij de bepaling van de elektriciteitstarieven moet de leverancier rekening houden met een technisch element: de elektriciteitsmeter. De drie belangrijkste modellen in België zijn:

• de enkelvoudige meter
• de tweevoudige meter
• de exclusief nachtmeter

Momenteel hebben we in Vlaanderen nog analoge meters, maar die worden in sneltempo vervangen door digitale meters. Wie in Wallonië en Brussel zonnepanelen installeert, krijgt ook een digitale meter.

De drie soorten meters zijn gekoppeld aan een specifiek elektriciteitstarief. Als consument kan je besparen op je energiekosten door er optimaal gebruik van te maken.

De prijs van elektriciteit ‘s nachts: de dubbele en de exclusief nachtmeter

Een tweevoudige of dubbele meter heeft twee tellers en maakt een onderscheid tussen piekuren (overdag op weekdagen) en daluren (’s nachts en in het weekend). Dat houdt in dat je energieleverancier ’s nachts voor elektriciteit iets minder aanrekent dan het standaardtarief en overdag iets meer.

De exclusief nachtmeter, die in Vlaanderen tegen 2028 uitgefaseerd wordt, wordt voornamelijk gebruikt door mensen met een elektrische accumulatieverwarming. Het exclusief nachttarief komt gewoonlijk overeen met het tarief van de daluren bij het dag-/nachtsysteem.  

Woon je in het Vlaams Gewest? Dan is het systeem van de dubbele meter (of exclusief nachtmeter) sinds de invoer van het capaciteitstarief begin 2023 minder interessant geworden. Het capaciteitstarief vervangt het dag-/nachttarief voor de distributiekosten. Dat betekent dat je distributienetbeheerder op elk moment van de dag eenzelfde tarief aanrekent voor het energietransport. Enkel je energieleverancier kan nog een dag-/nachttarief hanteren voor de energie zelf.

Nog in Vlaanderen bieden verschillende leveranciers dynamische contracten aan, waarbij de prijs voor elektriciteit op uurbasis berekend wordt volgens de tarieven in de groothandelsmarkt. Met deze aanpak kunnen sommige consumenten (vooral wie goed op zijn verbruik let) heel wat geld besparen.

Heb je nog vragen over de verschillende soorten meters, stuur dan gerust een e-mail naar info@Mijnenergie.be.

Wat is voordeliger: een vaste of variabele prijs voor elektriciteit?

De meeste energieleveranciers bieden verschillende soorten contracten aan: groene stroom, een 100% online-aanbod of een klassieke formule. Een parameter die daar los van staat, is het type prijs per kWh voor elektriciteit. Die prijs is ofwel vast, ofwel variabel, en beïnvloedt niet alleen de kost per kWh en die van de vaste vergoeding voor elektriciteit, maar ook de garantie voor de klant.

Wat zijn vaste en variabele prijzen ook alweer?

Een vast tarief garandeert dat de elektriciteitsprijs per kWh tijdens de volledige looptijd van het energiecontract ongewijzigd blijft. Dit geeft je een soort zekerheid, waarvoor je in ruil vaak een hogere vaste vergoeding betaalt. Bij een vast tarief betaal je de vaste vergoeding bovendien voor een volledig jaar in plaats van pro rata.

Een variabel tarief wordt elk trimester of elke maand aangepast. Je loopt dus het risico dat je meer betaalt als de elektriciteitsprijs hoog staat. Die prijsstijging of -daling zie je als consument vaak pas bij de jaarlijkse afrekening. Je kan de prijs natuurlijk wel op elk moment bekijken in je online-klantenzone.

Over het algemeen zijn variabele prijzen bij het sluiten van een contract aantrekkelijker dan vaste prijzen, omdat ze een groter risico met zich meebrengen.

Welk tarief is geschikt voor jou?

Wil je op zeker spelen en hoge energiefacturen vermijden? Dan kies je in principe best een vast tarief voor elektriciteit. Ook de prijs voor aardgas is de laatste tijd een pak meer onderhevig aan prijsschommelingen. Dus ook voor aardgas is een vast contract een veiligere keuze.

Ook de actualiteit kan de situatie beïnvloeden. Als gevolg van de energiecrisis in 2021 en 2022 boden leveranciers niet langer contracten met vaste prijzen aan om te vermijden dat de consument veel hogere voorschotten moest betalen dan gemiddeld. In 2023 maakten de vaste contracten een comeback.

Tips om een elektriciteitstarief op maat te kiezen

Wist je dat er in alle gewesten samen meer dan 380 tariefkaarten voor elektriciteit en gas bestaan voor professionele en particuliere klanten? Veel mensen kiezen willekeurig een tarief, maar dat kan hen duur komen te staan. Als je echt wil besparen, moet je een contract afsluiten op basis van je behoeften. Mogelijk let je niet enkel op de prijs, maar ook op het commercieel beleid en het milieubeleid van een leverancier.

1. Het juiste elektriciteitscontract kiezen

Sommige tariefplannen zijn meer geschikt voor je dan andere. Zo zijn er elektriciteitscontracten speciaal voor gezinnen, die een hoge vaste vergoeding betalen, maar een lage prijs per kWh.

Andere contracten zijn dan weer op maat van alleenstaanden die weinig verbruiken. Een relatief hoge elektriciteitsprijs wordt voor hen gecompenseerd door een voordelige vaste vergoeding.

Andere belangrijke criteria zijn het type prijs (vast of variabel), maar ook de voorwaarden en de duur van het contract.

Heb je hulp nodig om te bepalen welk elektriciteitscontract het best bij jouw profiel past? Stuur dan een mailtje naar info@Mijnenergie.be.

2. De juiste energieleverancier kiezen

Twijfel je tussen de aanbiedingen van de verschillende energieleveranciers, dan kan je natuurlijk ook bij hen aankloppen.

Engie, Octa+, Mega… Ze bieden allemaal elektriciteit aan, maar daar stopt de gelijkenis! Hou rekening met:

• de bereikbaarheid en kwaliteit van de klantendienst
• de opties voor de betaling van je facturen
• eventuele promoties
• de gebruiksvriendelijkheid van de website
• de aankoop- en investeringsstrategie van de leverancier: de meeste bedrijven verkopen groene stoom maar slechts weinigen bevorderen ook echt de productie van hernieuwbare energie. Vaak beperken ze zich tot de aankoop van garanties van oorsprong. Volgens de rangschikking van Greenpeace vormen enkele elektriciteitsleveranciers zoals Ecopower en Eneco daar een uitzondering op.

Je hoeft niet dezelfde leverancier te nemen voor gas en elektriciteit.

Elektriciteisprijzen vergelijken in Vlaanderen en Wallonië

Het is niet eenvoudig om één bedrijf uit te roepen tot beste elektriciteitsleverancier. Alles hangt af van de criteria die je hanteert. Het is natuurlijk wel mogelijk te weten wie de meest voordelige prijs biedt voor elektriciteit.

Benieuwd wat het goedkoopste elektriciteitsaanbod in de markt is? Gebruik dan onze door de CREG gecertificeerde vergelijker van gas- en elektriciteitsprijzen!

Evolutie van de elektriciteitsprijs per kWh in België

Volgens de CREG-boordtabellen was er een duidelijke stijging van de elektriciteitsprijzen in 2022, tot ze een piek bereikten in oktober. Die stijging was te wijten aan de moeilijke bevoorrading als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. Sindsdien daalden de elektriciteitsprijzen geleidelijk en in april 2023 benaderden ze de prijzen van voor de invasie.

In december 2023 bedroeg de elektriciteitsprijs voor België € 822,87 minder dan in december 2022 (€ 836,04 minder voor Vlaanderen, € 749,77 minder voor Brussel en € 882,82 minder voor Wallonië).

Merk op dat de btw op elektriciteit sinds 1 april 2023 definitief verlaagd is naar 6%. Deze btw-verlaging was een jaar eerder tijdelijk ingevoerd om de Belgische gezinnen te helpen bij de energiecrisis. Voordien lag de btw op 21% voor elektriciteit en gas.

Wat kan jij doen om minder te betalen?

• Bespaar op je verbruik: vervang oude, energieverslindende toestellen en spoor elektriciteitslekken op.
• Vergelijk regelmatig tarieven van elektriciteits- en gasleveranciers. Een variabele prijs volgt de marktevolutie, en dus ook prijsdalingen.
• Ga in op promoties of verander van leverancier of tariefkaart zodra die verstreken is. Veranderen van energiecontract is gratis en makkelijk. Gelukkig maar, want de meeste kortingen zijn voorbehouden aan nieuwe klanten.
• Vraag advies aan Energie-Vergelijker om je te helpen besparen op elektriciteit. Je kan ons contacteren via info@Mijnenergie.be.

Wat met de prijs van gas?

De prijs van gas is op dezelfde manier samengesteld als die van elektriciteit. Een factuur bestaat dus uit de energieprijs, de transport- en distributiekosten, de heffingen en de btw.

Het grote verschil is de manier waarop de eindfactuur wordt opgemaakt: de gasmeter telt de verbruikte energie in m³ telt in plaats van kWh. Nadat je de meterstanden hebt doorgegeven, moet de leverancier die kubieke meters (het volume energie) in kWh (de verbruikte energie) omzetten op basis van een omzettingscoëfficient. Zo ontvang je een nauwkeurigere en rechtvaardigere factuur.

Bovendien bestaat er in tegenstelling tot elektriciteit maar één gasmeter. Het tarief blijft dus hetzelfde ongeacht het moment van de dag.

De gasprijs vandaag? De gasprijs is de afgelopen maanden gestaag blijven dalen. In februari 2024 is hij weer op het niveau van voor de energiecrisis die uitbrak na de Russische inval in Oekraïne.