Een groenestroomcontract: bedrog of wel degelijk milieuvriendelijk?

‘100% groene stroom’, dat is wat de meeste energieleveranciers aanbieden. Achter die term gaan echter subtiliteiten schuil die soms meer grijs dan groen zijn, en dat allemaal door een twijfelachtig labelsysteem. Zijn milieubewuste consumenten daar de dupe van? Genoeg stof tot nadenken. Gelukkig bestaan er ook minder controversiële oplossingen.

In de vergelijking van elektriciteitsaanbiedingen is er één aspect dat bij steeds meer consumenten een gevoelige snaar raakt: het eventuele milieuvriendelijke karakter van stroom. De reden daarvoor is dat steeds meer Belgen zich bewust zijn van hun ecologische voetafdruk. De impact van de mens op de natuur is dramatisch, met de achteruitgang van ecosystemen en de biodiversiteit als gevolg. Toch kan elke burger iets doen om die impact te beperken. De meest voorkomende oplossingen: minder en beter consumeren om de afvalberg te verkleinen, de wagen inruilen voor het openbaar vervoer of kiezen voor hernieuwbare energie.

Een groenestroomcontract afsluiten lijkt dan ook bijna als vanzelfsprekend een goede oplossing voor talloze Belgische huishoudens. Maar wat houdt zo’n contract nu eigenlijk in? Hoe kunnen energieleveranciers hernieuwbare energie aanbieden als ze er zelf geen produceren? Het antwoord schuilt in het systeem van de garanties van oorsprong, die er vaak van worden beschuldigd te flirten met ‘greenwashing’.

Wat is een groenestroomcontract?

Voor we het over garanties van oorsprong gaan hebben, kijken we eerst eens wat een 100% groenestroomcontract precies is. Het betekent dat de door de leverancier verkochte elektriciteit uitsluitend is geproduceerd op basis van hernieuwbare energiebronnen. Die groene energie kan komen uit:

• de zon (zonne-energie via zonnepanelen)
• wind (energie uit windmolens)
• hitte van de Aarde (geothermie)
• biomassa

Wat is er zo bijzonder aan? Wel, deze bronnen zijn onuitputtelijk en genereren geen afval tijdens het opwekken van de energie.

Er zijn dus tal van milieuvriendelijke alternatieven. Maar juich niet te vroeg. Dat je een groenestroomcontract hebt, betekent nog niet dat de geleverde elektriciteit van een hernieuwbare bron komt.

Hoe kan dat dan? Heel eenvoudig: in België injecteren alle energieproducenten hun stroom in hetzelfde net. Met andere woorden, stroom afkomstig van hernieuwbare bronnen wordt vermengd met stroom van kernenergie of van fossiele bronnen (steenkool, olie, aardgas). Alle Belgische huishoudens gebruiken dus dezelfde elektriciteit. Het is onmogelijk een onderscheid te maken op het ogenblik dat de stroom uit het stopcontact komt.

De enige manier om er zeker van te zijn dat je je steentje bijdraagt tot de duurzame ontwikkeling, is kijken naar de manier waarop de leveranciers van groene energie hun stroom produceren.

Garanties van oorsprong, een compensatiesysteem

In België bieden de meeste leveranciers groene stroom aan, terwijl ze vaak massaal in kernenergie of fossiele energiebronnen investeren.

Ja, je leest het goed! Ook al lijkt dit op papier tegenstrijdig, toch is het perfect mogelijk. Groenestroomleveranciers die niet genoeg of zelfs helemaal geen hernieuwbare elektriciteit produceren, zijn niet verplicht hun eigen groenestroominstallaties te bouwen. Met de verkoop van zo’n aanbod zijn ze enkel verplicht net zoveel groene stroom aan te kopen als jij verbruikt.

Daarvoor doen ze een beroep op producenten van groene stroom met installaties die zich hoofdzakelijk in de Scandinavische landen bevinden, zodat ze Europese certificaten of de zogenaamde “labels van garantie van oorsprong” (GO’s) kunnen verkrijgen. De bedoeling van die GO’s? De bevestiging van de groene oorsprong van stroom, die vervolgens aan de eindklant wordt geleverd. Deze leveranciers hoeven dus enkel zo’n garanties te bemachtigen om een groenere balans te kunnen voorleggen. En zo kunnen ze volledig wettelijk verkondigen dat hun elektriciteit 100% groen is.

En de leveranciers die zelf ook groene stroom produceren, moeten er gewoon dezelfde hoeveelheid van produceren als ze er via hun groenestroomcontracten van verkopen. Niet meer of niet minder.

Jaarlijkse controles om de leveranciers te controleren

De gewestelijke regulatoren (de VREG in Vlaanderen, CWaPE in Wallonië en Brugel in Brussel) zien erop toe dat de leveranciers het Europese traceringssysteem respecteren en leggen hen daarom twee regels op. Ten eerste moeten ze de overheid jaarlijks de GO’s voor de tijdens de afgelopen periode verkochte groene stroom bezorgen. En ze zijn ten tweede verplicht om maandelijks een lijst bekend te maken met daarop de klanten aan wie ze hernieuwbare energie leverden.

Op basis van die informatie zullen de regulatoren het reële aantal verwachte GO’s berekenen, om zo na te gaan of er wel net zoveel groene stroom is geproduceerd als er is verkocht.

Milieubewust zijn is dus een onmogelijke opdracht?

Als de meeste leveranciers enkel de ‘groene kleur’ van elders geproduceerde elektriciteit kopen, is dit dan geen schijnvertoning? Wel, gelukkig niet!

Door in te gaan op een groen aanbod steun je wel degelijk de hernieuwbare keten in België. Je levert op die manier een bijdrage tot het behalen van de door Europa bepaalde doelstellingen, waarmee je je steentje bijdraagt tot een snellere overgang naar hernieuwbare energie.

En wil je nog een stapje verder gaan, dan kan je altijd informeren naar het milieubeleid van je leverancier. Dat kan door de rangschikking van Greenpeace te raadplegen. Door erop toe te zien dat de leverancier zich enkel bij groene producenten bevoorraadt, ben je zeker dat je geld wordt gebruikt voor de bescherming van de planeet! Het mag niet verbazen dat het windmolencoöperaties zijn die het ons mogelijk maken zo groen en lokaal mogelijk te verbruiken. Weet ook dat bepaalde meer klassieke energieleveranciers/producenten een prima evaluatie krijgen. Eneco is daar een mooi voorbeeld van.

Vraag je je nog af welke elektriciteitsleverancier je moet kiezen om de planeet te beschermen? Onze adviseurs kunnen je helpen de juiste leverancier te vinden. Bel ons of mail naar info@Mijnenergie.be.

Wat kost groene stroom?

We moeten er geen doekjes om winden: een groenestroomcontract is doorgaans duurder dan een klassiek contract. De reden? Kernenergie is goedkope energie in vergelijking met zonne- en windenergie, die nu nog niet zo rendabel zijn. Dit is te wijten aan hun hoge bedrijfs- en investeringskosten.

In de praktijk vertaalt deze extra kost zich vaak in een hogere jaarlijkse vergoeding. Deze opwaartse tendens geldt ook voor de prijs per kWh elektriciteit, maar daar doen zich dan weer twee praktijken voor. Sommige leveranciers, zoals Engie, vermelden in hun tarievenlijst enkel het supplement dat moet worden betaald om de productie van hernieuwbare energie te ondersteunen. De consument moet dit bedrag dan optellen bij de klassieke prijs van het aanbod. Andere leveranciers kozen ervoor rechtstreeks ‘groene producten’ aan te maken door de tarieven meteen aan te passen.

Toch kan ecologisch verantwoord verbruiken én besparen toch nog altijd hand in hand gaan. Er zijn veel manieren om je verbruik en dus ook je elektriciteitsfactuur te verlagen. Vervang bijvoorbeeld je oude lampen door spaarlampen of haal de stekker uit het stopcontact van apparaten die je niet nodig hebt!

En bestaat er ook hernieuwbaar aardgas?

Aardgas is zeker geen hernieuwbare energie. De van nature in de ondergrond van de aarde aanwezige voorraden aan fossiele brandstoffen slinken geleidelijk aan omdat ze veel sneller worden opgebruikt dan ze kunnen worden gevormd. En al naargelang de diepte en het type van gasveld kan de ontginning van aardgas zeer vervuilend zijn, ook al spant steenkool hier nog steeds de kroon.

Er bestaat geen wondermiddel om een tegengewicht te bieden voor de vaak rampzalige gevolgen voor het milieu. Sommige aardgasleveranciers bieden wel CO₂-neutraal aardgas aan. Het principe? De productie van CO₂ is onvermijdelijk, maar sommige leveranciers compenseren die uitstoot door ergens ter wereld milieuprojecten te ondersteunen.

Tot slot moeten we het ook hebben over de ontwikkeling van biogas, een gas dat ontstaat uit de fermentatie van organische materie. Het is een veelbelovende schone energie, maar ze opwekken is momenteel nogal duur. Voor biogas echt met aardgas kan concurreren, moeten we dus nog even wachten tot de productietechnieken helemaal op punt staan.