Thuisbatterij en zelfverbruik: “Betere alternatieven voorhanden”

In het eerste kwartaal van 2022 vervijfvoudigde het aantal aanvragen voor een thuisbatterijsubsidie. De Vlaming hoopt met die investering vooral zijn zelfverbruik op te krikken en zijn afhankelijkheid van het stroomnet te reduceren. Toch vormt de thuisbatterij anno 2022 volgens experts daartoe niet dé ideale oplossing. Frank Verelst, lector energiemanagement aan de AP Hogeschool, noemt ze zowel vanuit budget- als duurzaamheidsperspectief geen verstandige keuze.

Zeker voor wie over zonnepanelen en een digitale meter beschikt, is het belangrijk om stroom te gebruiken op het moment dat de zonnepaneleninstallatie die opwekt. De thuisbatterij kan daartoe bijdragen en zou dus een duurzame bijdrage aan ons energiesysteem moeten leveren. “Helaas valt dat in realiteit om verschillende redenen tegen”, verduidelijkt Frank Verelst. Hij wijst onder meer op een technisch bezwaar. “Wanneer je de energie opslaat en later weer afgeeft, treedt er een energieverlies van tien procent en meer op. Die stroom gaat dus gewoon verloren.”

Zomer versus winter

De energie-expert duidt ook op de praktische kant. “In de zomer verbruik je onvoldoende om de batterij leeg te trekken en de volgende dag een nieuwe volledige laadcyclus te starten, terwijl je ze in de winter niet gevuld krijgt. Dat resulteert in slechts 200 tot 250 laadcycli per jaar, wat de investering financieel minder of zelfs niet rendabel maakt. Bovendien verschuift een thuisbatterij het energieverbruik in de tijd, waardoor ze geen concrete bijdrage levert aan de energietransitie. Ik begrijp dus niet waarom de overheid ze blijft subsidiëren.”

Dirk Van Evercooren, algemeen directeur van ODE, de sectororganisatie voor duurzame energie in Vlaanderen, hanteert een genuanceerder beeld. “Zonnepanelen zijn nu nagenoeg altijd ook zonder thuisbatterij rendabel. De thuisbatterij lijkt me vaak zinvoller bij bestaande installaties, dan bij nieuwe realisaties. Oudere zonnepaneleninstallaties zijn immers gedimensioneerd in functie van de destijds geldende context, zoals groenestroomcertificaten en de terugdraaiende teller. De thuisbatterij biedt mogelijk een uitkomst om het rendement in functie van het actuele verdienmodel op te krikken.”

Kies een thuisbatterij met een geschikte grootte

Frank Verelst merkt dat gezinnen vaak voor thuisbatterijen met een te hoge capaciteit kiezen. “Als je toch opteert voor een thuisbatterij, hou die dan zo klein mogelijk”, adviseert Frank Verelst. “Een verhouding van 1 op 1.000 is meestal aangewezen: verbruik je jaarlijks 4.000 kilowattuur, dan kies je best voor een batterij met een capaciteit van 4 kilowattuur. Ga je naar een hogere capaciteit, dan neemt het rendement van elke bijkomende kilowattuur capaciteit af.”

Dirk Van Evercooren raadt aan om eerst je huiswerk te maken. “Wie een nieuwe PV-installatie plant, plaatst best een hybride omvormer, die voorbereid is voor de opslag van zonne-energie in thuisbatterijen. Via het portaal Mijnfluvius.be kan je de mogelijkheid activeren om de kwartierwaarden van jouw digitale meter op te volgen. Op die manier kom je te weten hoeveel je zonnepanelen produceren, hoeveel je tegelijkertijd verbruikt, enzovoort. Die analyse leert je of de installatie van een thuisbatterij aangewezen is en welke batterijcapaciteit de grootste meerwaarde biedt.”

Volgens Frank Verelst creëren de rendementsberekeningen van installateurs een vertekend beeld. “Ze gooien de berekening van de zonnepaneleninstallatie en de thuisbatterij op één hoop. De zonnepanelen halen de terugverdientijd naar beneden, terwijl de thuisbatterijen die optrekken. Het totaalplaatje oogt positief, waardoor de consument meteen ook een thuisbatterij bestelt.”

Overweeg alternatieven voor een thuisbatterij

Beide gesprekspartners zien andere opties om het zelfverbruik op te krikken. “Met een warmtepompboiler warm je het sanitair water op het moment dat je zonnepanelen ‘overtollige’ stroom opwekken. Dat is zowel vanuit financieel- als duurzaamheidsperspectief een betere keuze. Voor hetzelfde bedrag als een thuisbatterij bereik je hiermee een belangrijke energiebesparing, en maak je je investering duurzaam”, legt Frank Verelst uit. “Of gebruik het potentieel van energiedelen, waarbij je opgewekte energie doorgeeft of verkoopt aan jouw buurman, vrienden of familie. Zo blijft je budget beschikbaar voor zinvolle maatregelen.” Dirk Van Evercooren: “Naast de warmtepomp(boiler) is een elektrische auto interessant. De elektrische wagen is eigenlijk een grote batterij op wielen. Wie de batterij van zijn auto wekelijks volledig oplaadt met de energie van zijn zonnepanelen, zet een grote stap richting een hoger zelfverbruik. Voor wie wil investeren in een lager energieverbruik, vormt isolatie uiteraard ook een aangewezen keuze. Ik wijs tevens op de premie van 400 euro voor de aankoop- en installatiekosten van apparaten die elektrische verwarming aansturen.”

Thuisbatterij: andere troeven naast verhoogde zelfconsumptie

Volgens Dirk Van Evercooren bekijken we de thuisbatterij te eenzijdig vanuit het perspectief van een verhoogde zelfconsumptie. “De thuisbatterij kan bij de komst van het capaciteitstarief helpen om het piekverbruik aan te sturen en zo de netfactuur te verlagen, maar ze moet daarvoor wel correct ingesteld worden. Daarnaast biedt ze ook een meerwaarde in combinatie met dynamische energietarieven, waarvan de prijs per uur bepaald wordt op basis van de marktprijzen.” Onder meer het bedrijf Bliq biedt de aansturing via dynamische energiecontracten nu al aan. Zaakvoerder Peter Desmet licht toe: “In de winter geraakt een batterij op de ‘traditionele’ manier te weinig opgeladen.

Bij ons systeem vullen we die tegen het laagste uurtarief dat tijdens een etmaal geldt. In de zomer injecteren we de opgewekte energie dan weer ’s avonds vanuit de batterij tegen het hoogste uurtarief. Dat is een heel ander principe dan zelfconsumptie. Optimaal aangestuurde batterijen kunnen op die manier serieuze besparingen leveren op de energiefactuur. Bovendien dragen ze bij aan een netstabilisatie.”