Het goedkoopste energietarief is tegelijk het minst populaire: hoe kan dat?

Volgens de VREG betaalde je met een dynamisch tarief in 2023 gemiddeld 125 euro minder dan met een variabel tarief. Een vast tarief was zelfs 238 euro duurder. Daar hoefde de consument zijn verbruiksgewoontes niet eens voor te wijzigen. En toch kiest vandaag maar ruim 3.000 gezinnen voor een dynamisch tarief, terwijl in Nederland al 330.000 huishoudens overstag gingen.

Een dynamisch tarief volgt de marktprijzen rechtstreeks. De prijs die je betaalt, wijzigt op uurbasis. Hoe beter je dus je verbruik beperkt tijdens uren met hoge prijzen, hoe lager de prijs die je betaalt. Hoewel er volgens de Vlaamse energieregulator VREG voor veel afnemers een financieel voordeel te halen valt uit een dynamisch contract, lijkt het grootste besparingspotentieel weggelegd voor eigenaars van een slimme warmtepomp, een elektrische wagen of een thuisbatterij.

Energiebeheersystemen

De Vlaamse energieregulator VREG becijferde in zijn marktrapport over 2023 dat het contractaanbod met een vaste prijs gemiddeld 10% of 133 euro duurder was dan de variabele energieprijzen. Dynamische tarieven lagen nog eens 9% of 125 euro lager. De VREG stipt aan dat die berekening vertrekt van een standaardverbruiksprofiel, dat geen rekening houdt met de aanpassingen aan het verbruikspatroon die normaal bij een dynamisch contract horen. Die aanpassingen situeren zich op het vlak van een gericht energieverbruik. Wie erin slaagt zijn verbruik maximaal te verschuiven richting de uren met de laagste prijzen, doet de beste zaak. Het omgekeerde geldt eveneens: wanneer je toch veel elektriciteit afneemt tijdens uren met een hoge algemene elektriciteitsvraag, zoals de ochtend- en avondpieken, bestaat het risico dat de factuur duurder uitvalt dan bij een contract met een vaste of variabele energieprijs. Daar schuilt meteen voor veel gezinnen een eerste drempel. Ze vrezen dat ze dagelijks hun energieverbruik nauwgezet moeten opvolgen om hun factuur naar beneden te halen. Nochtans zijn er vandaag al verschillende automatische sturingen en energiebeheerssystemen op de markt die ervoor zorgen dat (laad)toestellen uit eigen beweging in werking treden op de meest gunstige tijdstippen.

Vicieuze cirkel

Een ander mogelijk struikelblok is de relatief geringe populariteit van dynamische energietarieven. Daar zien we een vicieuze cirkel. Aangezien de contractformule amper 0,15% van de huishoudelijke markt vertegenwoordigt, plaatsen energieleveranciers die ook niet nadrukkelijk in de kijker. Je vindt ze zelden tussen de standaardsuggesties en de praktische toelichting situeert zich veelal op de achtergrond. Bovendien oogt het vaak complexer om in te tekenen. Daarnaast schrikt de berichtgeving rond negatieve energieprijzen gezinnen wel eens af. Dat terwijl je er net enkel met een dynamisch tarief voordeel uit haalt. Een negatieve prijs betekent dat je dan zelfs geld ontvangt om elektriciteit af te nemen. De keerzijde van de medaille is dat je betaalt voor de stroom die je op uren met negatieve prijzen op het net injecteert. Dat onderstreept het belang van een energiemanagementsysteem. Het aantal uren met negatieve stroomprijzen neemt bovendien alleen maar toe. In de dag-van-tevorenhandel op de Belgische stroombeurs Epex telde De Tijd in de eerste helft van het jaar al 262 uren met negatieve prijzen. Daarmee is het vorige recordjaar – 2023, met 222 negatieve uren – al ruimschoots overtroffen.

Wat met het aanbod?

Het aanbod aan dynamische elektriciteitscontracten op de markt nam in 2023 toe en ging van 2 naar 7 leveranciers. Waar de federale energieregulator CREG leveranciers in eerste instantie moest verplichten om een dynamisch tarief aan te bieden, springen vandaag ook kleinere spelers op de kar. Nichespelers als Frank Energie en Power2You bouwen hun aanbod zelfs op rond dat tarieftype. De federatie van energieleveranciers Febeg verwacht de komende jaren een forse groei in het aantal dynamische contracten in het residentiële segment. “Nieuwe producten hebben tijd nodig om aanvaard te worden”, stelde woordvoerder Stéphane Bocqué onlangs in Trends. “Onder impuls van de versnelde elektrificatie van mobiliteit en verwarming, en ook door de evolutie van automatische energiemanagementsystemen zal het dynamische tarief de wind in de zeilen krijgen.”

Wat met de onderlinge prijsverschillen?

Mijnenergie.be bundelt de dynamische tarieven van verschillende leveranciers in een handig overzicht. Opvallend is dat het verschil tussen het goedkoopste en duurste tarief op jaarbasis minder dan 100 euro bedraagt. Dat staat in contrast met de vaste en variabele prijzen waar de kloof oploopt tot meer dan 250 euro. De verklaring? Bij een dynamisch tarief hoeven leveranciers geen contracten met een lange horizon vast te leggen en verschuift het risico dus meer naar de consument. [cta_box color=”blue”]